ست‌الوزراء بنت عمر منجاستالوزراء بنت عمربن اسع دبن منجّا، بانوی محدّثه اهل دمشق در قرن هفتم و هشتم بود. ۱ - القاب و کنیههاوی معروف به وزیره و کنیه‌اش ام‌عبداللّه بود. [۱]
ابن‌حجر عسقلانی، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، ج۲، ص۱۲۹، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
[۲]
ابن‌تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره، ج۹، ص۲۳۷، مصر.
۲ - تولد و نسبدر سال ۶۲۴ متولد شد. [۳]
ابن‌حجر عسقلانی، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، ج۲، ص۱۲۹، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
پدرش، قاضی شمس‌الدین عمر (متوفی ۶۴۱)، مقام قضا را برعهده داشت و از علمای عصر خود و شیخ حنبلیان به شمار می‌آمد. [۴]
ابن‌رجب حنبلی، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، ج۴، ص۲۲۵، بیروت.
[۵]
محمدبن علی ابن‌طولون، القلائد الجوهریه فی تاریخ الصالحیه، ج۲، ص۵۰۰، چاپ محمداحمد دهمان، تاریخ مقدمه، ۱۴۰۱.
۳ - اساتیدستالوزراء در آغاز نزد پدرش تلمذ کرد و پس از آن مسند شافعی و صحیح بخاری را نزد ابوعبداللّه زبیدی فراگرفت. [۶]
ابن‌حجر عسقلانی، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، ج۲، ص۱۲۹، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
در منابع جز این مطلبی درباره استادان وی نیامده است، اما به‌نظر یوسف معتوق، [۷]
صالح یوسف معتوق، جهودالمرأه فی روایه الحدیث، ص ۲۰۲ـ۲۳۰، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
با توجه به روش محدّثان در سماع حدیث از مشایخ فراوان، وی استادان دیگری نیز داشته است.۴ - شاگردانستالوزراء شاگردان بسیاری داشته است که از جملۀ آنان ابوعبداللّه ذهبی ، ابن‌محب، فخرالدین مصری و صلاح‌الدین علائی بودند . [۸]
ابن‌تغری بردی، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ج۵، ص۳۸۲ـ۳۸۳، چاپ نبیل محمد عبدالعزیز، ۱۹۹۸.
[۹]
صالح یوسف معتوق، جهودالمرأه فی روایه الحدیث، ص ۲۰۵ـ۲۱۸، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
وی را با القاب و اوصافی چون مسنده، دیّنه و صالحه ستوده‌اند. [۱۰]
ابن‌رجب حنبلی، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، ج۴، ص۴۶۹، بیروت.
[۱۱]
ابن‌تغری بردی، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ج۵، ص۳۸۲، چاپ نبیل محمد عبدالعزیز، ۱۹۹۸.
۵ - زندگانیستالوزراء دو بار به حج رفت و چهار بار ازدواج کرد که آخرین همسرش نجم‌الدین عبدالرحمان شیرازی بود. [۱۲]
ابن‌رجب حنبلی، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، ج۴، ص۴۶۹، بیروت.
[۱۳]
ابن‌تغری بردی، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ج۵، ص۳۸۲، چاپ نبیل محمد عبدالعزیز، ۱۹۹۸.
وی سفرهای بسیاری داشت و دیگر محدّثان جهان اسلام برای شنیدن حدیث نزد او می‌آمدند. [۱۴]
ابن‌تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره، ج۹، ص۲۳۷، مصر.
۶ - شهرتبیشتر شهرت وی به سبب روایت صحیح بخاری بود،او بار‌ها این کتاب را در دمشق و قاهره روایت کرد. [۱۵]
ابن‌تغری بردی، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ج۵، ص۳۸۲، چاپ نبیل محمد عبدالعزیز، ۱۹۹۸.
صفدی [۱۶]
صلاح‌الدین صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۱۷، چاپ احمد ارناؤوط و ترکی مصطفی، بیروت ۱۴۲۰/۲۰۰۰.
او را آخرین کسی دانسته که مسند شافعی را روایت کرده است.۷ - وفاتستالعرب در ۷۱۶ در دمشق وفات یافت و در جامع مظفری در قاسیون به خاک سپرده شد. [۱۷]
عمادالدین ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۴، ص۹۰، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۸]
ابن‌رجب حنبلی، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، ج۴، ص۴۶۹، بیروت.
[۱۹]
ابن‌تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره، ج۹، ص۲۳۷، مصر.
۸ - فهرست منابع(۱) ابن‌تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره، مصر. (۲) ابن‌تغری بردی، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، چاپ نبیل محمد عبدالعزیز، ۱۹۹۸. (۳) ابن‌حجر عسقلانی، الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. (۴) ابن‌رجب حنبلی، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، بیروت. (۵) محمدبن علی ابن‌طولون، القلائد الجوهریه فی تاریخ الصالحیه، چاپ محمداحمد دهمان، تاریخ مقدمه، ۱۴۰۱. (۶) عمادالدین ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. (۷) صلاح‌الدین صفدی، الوافی بالوفیات، چاپ احمد ارناؤوط و ترکی مصطفی، بیروت ۱۴۲۰/۲۰۰۰. (۸) صالح یوسف معتوق، جهودالمرأه فی روایه الحدیث، بیروت ۱۴۱۸/۱۹۹۷. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ست‌الوزراء بنت عمر منجا»، شماره۵۴۴۸. |